ADIYAMAN ACİL MÜDAHALE BİLGİ NOTU
Dernek Yönetim Kurulu üyemiz Jale Velibeyoğlu tarafından bölge ziyareti sonrası oluşturulan rapor.
Rapor Düzenleme Tarihi: 11 Şubat 2023
Adıyaman Mevcut Durum
Adıyaman, 11 il içinde depremden en fazla etkilenen illerden biri. Adıyaman’da depremden en fazla etkilenen yerler, Adıyaman Merkez, Gölbaşı ve Besni olmuştur. Adıyaman geneline baktığımızda dağ köylerinin çok zarar gördüğü tespit edilmiştir.
Adıyaman Merkez’in %80’i depremden ağır zarar görmüştür. Adıyaman’da 1944 bina tamamen yıkılmış olup, acilen yıkılması gereken 7000 ağır hasarlı bina bulunmaktadır.
Adıyaman Belediyesi ve Belediyecilik Hizmetleri
Adıyaman Belediyesi’nin ana binası depremde tamamen yıkılmıştır. Adıyaman şehir merkezinin kanalizasyon, su ve atık su sistemi tamamen çökmüştür.
Kentin belli noktalarına su verilmekte olup verilen suyun kalitesi de iyi değildir. Temiz su için acilen filtreleme sisteminin kurulması gerekmektedir.
Adıyaman Belediyesi’nin en önemli sorunlarından biri de belediye çalışanlarının %80’inin evinin yıkılması ve yakın akrabalarını depremde kaybetmeleridir. Şu anda insanlar, barınma sorunu nedeniyle hızla kenti terk etmektedir. Belediye çalışanları da kenti terk etmek istemektedir. Bu durumda Adıyaman Belediyesi ve kent tamamen çökecektir. Bu nedenle Belediye çalışanlarının konaklayabilmesi için acilen 100 konteynere ihtiyaç duyulmaktadır.
Elektrik ve Doğalgaz
Depremin 4. Gününden itibaren kente elektrik verilmeye başlanmıştır.
Kente henüz doğalgaz verilmemiştir.
Barınma Sorunu
Yukarıda da belirtildiği gibi kentte binaların %80’i yıkılmıştır. Barınma sorunu had safhadadır. Evleri yıkılan veya oturulamaz durumda olan halkın bir kısmı Kahta ve Besni kırsalındaki akrabalarının yanına gitmiştir. Bir kısmı da AFAD tarafından farklı illere yönlendirilmiştir.
Adıyaman’da depremden etkilenen yerlerde marketler, bakkallar, fırınlar kapalıdır. Yani halkın parası olsa bile bir şey alması olanaksızdır. Sağlam olan binalardaki yağmalanmamış marketlerin en kısa sürede açılması beklenmektedir.
Adıyaman Merkez’de kalanlar ise çok kötü şartlarda yaşamaktadırlar. Şehirde henüz konteyner kent kurulmamıştır. Çadır kentlerin kurulma çalışmaları devam etmektedir. Halk evinin önünde çadır kurmayı tercih etmektedir. Kentin içinde kurulan küçük gruplar halindeki çadır topluluklarının elektrik, su, tuvalet ve güvenlik sorunları bulunmaktadır. Ayrıca, geceler çok soğuk olduğundan depremzedeler “enkazdan kurtulduk, donarak öleceğiz” demektedirler.
Merkezde kalan depremzedeler, derme çatma naylon barınaklarda veya arabalarında yaşamaya çalışmaktadır. Bu nedenle acilen konteyner kentlere veya prefabrik barınaklara ihtiyaç vardır. Ama bu alanların mutlaka sosyal donatılarla (hub) desteklenmesi gerekmektedir.
Ayrıca kurulan çadır kentlerde duş + tuvalet + çamaşırhane + toplum merkezlerinin olması gerekmektedir.
Adıyaman’da Organize Sanayi Bölgesi yani fabrikaların olduğu bölge çok zarar görmemiştir. Fakat işçilerin evleri yıkıldığından hepsi kenti terk edip köylere gitmiştir. Fabrikaların tekrar çalışabilmesi için işçilerin barınma sorununun çözülmesi gerekmektedir. Bu da işçiler için bir sahra çadırının kurulması ile mümkün olabilir. Fakat, Türkiye’de sahra çadırları şu an sadece Kızılay ve AFAD için üretilmekte olup Organize Sanayi Bölgeleri için sahra çadırı bulmak neredeyse imkansızdır.
Yıkılan binalarla birlikte ticaret hayatının da son bulduğu düşünülürse kentin durumunun ne kadar zor olduğu daha iyi anlaşılabilir.
Bölgede Yaşayanların Ruh Hali
Bütün Anadolu kentlerinde olduğu gibi Adıyaman’da bütün akrabalar aynı mahallede veya aynı binada yaşamaktadırlar. Deprem nedeniyle binaların %80’inin çökmesi sonucunda insanlar çok sayıda aile üyelerini ve akrabalarını kaybetmişlerdir. Ortalama olarak bir ailede 25-30 akraba kaybı olmuştur. Bütün ailesini kaybeden tek başına kalan çok sayıda yaşlı, yetişkin kadın, erkek veya genç bulunmaktadır.
Halk hala şok içindedir ve kayıplarının yasını henüz tutmamıştır. Kurtulma, ayakta kalma, barınma sorunu gibi sorunlarla uğraşmaktadır. Kent içi, bölgeye gelen destek grupları, belediyeciler, sağlıkçılar, gönüllüler nedeniyle gündüzleri hareketlidir. Fakat bir hafta içinde bu insanlar da kenti terk ettiğinde durum kalan insanlar için çok dramatik olacaktır.
İnsanların kayıplarıyla başa çıkması, hayata tekrar tutunması için mutlaka psiko-sosyal desteğe ihtiyaç vardır.
İhtiyaçlar | Yerelin desteği |
Konteyner Kent (100 adet) – Belediyeciler için | Tüm altyapı, su, elektrik, kanalizasyon işleri belediye tarafından yapılacak. |
Konteyner Kent + Sosyal Hub | Tüm altyapı, su, elektrik, kanalizasyon işleri belediye tarafından yapılacak. |
Temiz su için filtreler | Bakımı Adıyaman Belediyesi tarafından yapılacak |
Acil ihtiyaç: Kuru gıda (konserve istenmiyor) Çocuklar için boya, kalem, defter Mobil tuvalet | Kuru gıda STK’lar aracılığıyla dağıtılacak. STK’lar aracılığıyla çocuk etkinlik çadırları – alanları kurulacak Çadır kentler, Belediye tarafından monte edilecek ve bakımı yapılacak. |
ADIYAMAN GÖNÜLLÜLERİ
Proje Süreci: 8 Şubat – 10 Mart 2023
Adıyaman, Antakya ve Maraş ile birlikte en çok etkilenen iller arasında yer alıyor. İlk günlerde dışarıdan neredeyse hiç yardım gelmemiştir. Tüm büyük hükümet binaları (il binası, belediye binası, AFAD) kullanılamaz hale gelmiş veya yıkılmış, birçok devlet memuru da ölmüştür ve yerel yetkililer neredeyse ortadan kalkmıştır. Kısmen kötü hava koşulları ve tahrip olmuş yollar nedeniyle ilk profesyonel USAR grupları Adıyaman’a ancak depremin üçüncü gününde ulaşabilmiştir. Sağlanan yardımlar büyük ölçüde vatandaşların geçici girişimleriyle gerçekleştirilmiştir.
Adıyaman’dan ve Türkiye’nin diğer illerinden gelen, aralarında STK temsilcilerinin de bulunduğu bir grup gönüllü, sağlam bir okulda yardım malzemelerinin dağıtımı için bir depo oluşturulmuş ve bir koordinasyon merkezi kurulmuştur. Geçtiğimiz bir buçuk hafta içinde bu merkez, şehir ve çevresindeki kırsal alanda yürütülen yardım çalışmalarının ana merkezi haline gelmiştir. Merkezin halen orada bulunan yerel yetkililerle iyi bir iletişimi bulunmaktadır. Operasyonların bir spor salonundan sürdürülmesi için hazırlıklar yapılmaktadır.
Sürecin kısa hikâyesi: Uluslararası Lider İş İnsanları Derneği (LEADERS), bölgeye destek olmak için yerel iletişim noktasına ihtiyaç duymuştur. İKASİ Yönetim Kurulu üyesi olan Jale Velibeyoğlu, Adıyaman Ticaret Odası Meclis üyesi ve Adıyaman Kültürel ve Ekonomik Kalkınma Derneği (AKEK) Başkanı Dilvinşah Toprak’ın acil yardım talebini LEADERS ile birleştirerek süreci başlatmıştır.
Adıyaman’da sağlanan acil yardım, başta çevre illerden gelen “LEADERS” üyeleri olmak üzere, bireysel vatandaşların, şirketlerin ve STK’ların bağışları ve yardım malzemelerinin katkılarıyla kendiliğinden mümkün olmuştur.
Merkeze gelen yardımlar 3 şekilde dağıtılmaktadır:
– Köylerden gelen taleplerden teyit edilmekte, önceliklendirilmekte (engellisi ve yaşlısı olanlar), yardım doğrudan gönüllüler tarafından köylere götürülmektedir.
– Şehir içinde sokak sokak gezerek ihtiyaç tespiti yapılarak ertesi gün merkezde bulunan malzemelere göre ihtiyaç sahiplerine gönüllüler tarafından dağıtım yapılmaktadır.
– Ayrıca her gün saat 10.00 – 17.00 arası çevreden gelen vatandaşlara eldeki yardım malzemeleri dağıtılmaktadır.
Ayrıca, TSE Müdürü Jülide Hanımın yönlendirmesi ile 4 mobil tuvalet Belediye ve Adıyaman Rektörlüğü tarafından kurulan çadır kentlere gönderilmiştir.
Kayıt altında tuttuğumuz ve dağıttığımız malzemeler aşağıdaki gibidir:
- 212 köye ulaşım sağlandı ve ihtiyaçları karşılandı.
- 19 gönüllü araçla dağıtım yapıldı.
- Toplam 30 yardım tırı geldi.
- 800 çadır dağıtıldı ve kurulumu sağlandı.
- 975 elektrikli soba dağıtıldı.
- 475 odun sobası dağıtıldı.
- 10.000’e yakın kişiye gıda yardımı, kıyafet ve hijyen malzemeleri verildi.
3 Nisan – 10 Nisan 2023 Uluslararası Lider İş İnsanları Derneği (LEADERS) ve İKASİ olarak, ASİYAH VAKFI’ na gönüllü destek vererek Adıyaman, Hatay-Hassa, Gaziantep ve Diyarbakır’da 2000 adet gıda ve hijyen kolisi dağıttık.
Bizi destekleyen başta TÜRKONFED olmak üzere tüm kişi, kurum ve kuruluşlara içtenlikle teşekkür ederiz.
Projemizden Görseller (FAZ 1)
FAZ 1
ADIYAMAN İLİ DEPREM YARDIM PROJESİ
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde Richter ölçeğine göre 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki yıkıcı deprem meydana gelmiş ve Türkiye’nin güney ve güneydoğusundaki on ilde büyük hasara yol açmıştır: Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa. Resmi rakamlara göre ölü sayısı 44.218’e ulaşmıştır. İlk günlerde birçok kişi kayıtlara geçmeden gömüldüğünden, genellikle ölü sayısının çok daha fazla olduğu varsayılmaktadır.
Afet bölgesinin kuzeydoğu kesiminde yer alan Adıyaman ili ve kenti en kötü etkilenen bölgelerden biridir.
Deprem, alışılmadık derecede yoğun bir kar yağışı sırasında, mümkün olan en kötü koşullarda meydana gelmiştir. Neredeyse tüm hükümet binaları yıkılmış ve çok sayıda yetkili hayatını kaybetmiştir. İlk günlerde ölüler kayıt altına alınamazken, din kuralları 24 saat içinde defin yapılmasını gerektirmektedir. Zorlu hava koşulları ve kapanan yollar nedeniyle USAR ekipleri Adıyaman’a çok geç ulaşmış ve ölü sayısının artması kaçınılmaz olmuştur. Bugüne kadar 44.817 birimin (evler, atölyeler, ofisler) bulunduğu 13.730 bina yıkılmış veya ağır hasarlı (yıkılacak) olarak sayılmıştır. Diğer 4.338 bina (17.489 birim) ise “orta hasar” kategorisinde olup, tekrar yaşanabilir hale getirilmeleri için büyük onarım ve güçlendirmeye ihtiyaç duymaktadır.
Adıyaman’ın ilçeleri eşit olmayan bir şekilde etkilenmiştir. Aynı adı taşıyan ilçenin merkezi olan Gölbaşı kasabası fay hattı üzerinde yer almaktadır ve %80 oranında tahrip olmuştur. Besni ilçesi ve kasabası da ağır hasar görmüştür. Çelikhan ve Gerger en az etkilenen ilçeler olup, bunları Samsat, Kahta ve Sincik takip etmektedir. Şu anda 9.896 köy evinin oturulamaz durumda olduğu ve 1401 ahırın çöktüğü ilan edilmiştir.
Deprem hem şehir sakinlerinin hem de köylülerin geçim kaynaklarını yok etti. Hiçbir dükkan açık değil, birçok işyeri yıkılmış ya da mobilya ve ekipmanları hasar görmüştür. Organize sanayi bölgesi hala kısmen faaliyettedir. Ancak, işçiler öldüğü ya da kaçtığı için, hasar görmemiş işletmeleri hemen yeniden başlatmak zor olacaktır. Köylerde hayvancılık önemli bir gelir kaynağıdır. Depremde çok sayıda hayvan ölmüştür ve birçok ahır çöktüğü için ölüm oranı yüksektir. Köylülerin kötü durumundan faydalanan tüccarlar, kalan hayvanları piyasa değerinin çok altında fiyatlarla satın almaktadır. Tarımsal ekipman da hasar görmüş ve bir kısmı kullanılamaz hale gelmiştir. Kolaylıkla göz ardı edilebilecek karmaşık bir faktör de şehirden çok sayıda insanın daha az etkilenen köylere sığınmış olmasıdır. Bu durum uzun vadede bu köyler için gıda, barınma ve halk sağlığı açısından büyük sorunlara yol açabilir.
İKASİ, Adıyaman’ın ilçe ve köylerindeki depremzedeler için aşağıdaki bileşenlerden oluşan bir yardım projesi planlamaktadır:
- Adıyaman’ın köylerinde ve ilçe merkezlerinde ve şehir içinde ve çevresindeki çadır ve konteyner kamplarında yardım malzemelerinin dağıtımı
- Geçim kaynaklarının desteklenmesi, köylerin ekonomik hayatının yeniden canlandırılması
- Özellikle köylerdeki çocukların rehabilitasyonu
- Depremden etkilenen insanlar için bilgi merkezi
- Kadın Toplum Merkezi (Doğu ve Güneydoğu İş Kadınları Derneği, DOĞÜNKAD ile işbirliği içinde)
İKASİ, yardım malzemelerini kırsal kesimdeki depremzedelere ve kamplardaki kentlilere dağıtmayı planlamaktadır. Kentsel ihtiyaçlar diğer kuruluşlar tarafından daha iyi karşılandığından, İKASİ esas olarak kırsal alanlara odaklanacaktır. Normal zamanlarda bile köylüler bölgedeki en hassas gruplar arasında yer almaktadır.
Projemiz CORDAID tarafından desteklenmektedir.
FAALİYETLERİMİZ
– Cordaid tarafından desteklenen projemizin sözleşmesi 16 Mart 2023 tarihinde imzalandı.
– Proje saha ekibimiz kuruldu.
– Projemiz kapsaminda destekleyeceğimiz 20 köyün ve 400 ailenin belirleme çalışmalarımız devam ediyor.
– Şehir merkezinde kuracağımız bilgilendirme ofisiyle ilgili bilgi toplama çalışmalarımızı bitirmek üzereyiz; ufak bir bilgilendirme el broşürü hazırlıyoruz.
– Satınalma faaliyetlerimiz devam ediyor, ihale duyurularını web sitemizde yayımladık.
– Proje ortaklarımız olan ÇAÇA ( Çocuklar Aynı Çatının Altında) Derneği hazırlık çalışmalarını sürdürüyorlar; onlar da faaliyetlerine Nisan sonu itibariyle başlayacaklar.
– Bütün bu faaliyetlerimizin dışında ECHO’nun Adıyaman’daki haftalık toplantılarına düzenli olarak katılıp bilgi alışverişinde bulunuyoruz.
FAZ 2
ADIYAMAN İLİ VE İLÇELERİNDE DEPREM YARDIM PROJESİ – FAZ II
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde Richter ölçeğine göre 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki yıkıcı deprem meydana gelmiş ve Türkiye’nin güney ve güneydoğusundaki on ilde büyük hasara yol açmıştır. Afet bölgesinin kuzeydoğu kesiminde yer alan Adıyaman ili ve kenti en kötü etkilenen bölgelerden biri olmuştur.
Depremin hemen sonrasında Mart 2023 başlangıç olmak üzere “Adıyaman İli ve İlçelerinde Deprem Yardım Projesi” kapsamında 4 ay süren yoğun bir çalışma ve yardım desteklerimizle projemizin ilk etabı tamamlanmıştır.
“Adıyaman İli ve İlçelerinde Deprem Yardım Projesi – II. Faz” kapsamında, projemizin bu atebında etabında Adıyaman il ve ilçelerinde depremden etkilenen ailelerin ihtiyaçlarının karşılanması, ekonomik desteklerle güçlendirilmesi, çocuklar için etkinlikler düzenlenmesi ve depremzedelerin devlet ve sivil toplum kuruluşlarının hizmetlerinden haberdar edilerek bu imkânlardan en iyi şekilde faydalanmaları için rehberlik sağlanması amaçlanmaktadır.
Projemizin Hedefleri
– İhtiyaç sahibi depremzede ailelere temel ihtiyaçların sağlanması,
– Depremzede ailelere geçim kaynağı- gelir getirici destek sağlanması,
– Depremzede çocuklara etkinlikler yoluyla destek sağlanması,
-Depremzedelerin ihtiyaçlarına yönelik devlet ve STK’ların hizmetlerinden haberdar edilmesi ve yönlendirilmesi.
Projemizin Hedef Grupları
Adıyaman il ve ilçelerinde; 285 depremzede aile, hayvancılıkla geçinen 290 deprmzede aile, 10.500 depremzede çocuk ve bilgi merkezinden destek almak isteyen herkes (3000 kişi).
Proje Faaliyetlerimiz
Amaçlarımıza ve hedeflerimize ulaşmak için planlanan Proje faaliyetlerimiz aşağıdadır.
- Temel İhtiyaçların Dağıtımı
- Geçim Desteği ve Gelir Yaratma
2.1- Gelir Getirici Bir Faaliyet Olarak Küçükbaş Hayvancılığın Desteklenmesi (Küçükbaş Hayvan Dağıtımı )
2.2- Yem Desteği
2.3- Kooperatif Çalışmaları ve Soğuk Tedarik Zincirinin Kurulması - Çocuklara Yönelik Sanat Atölyeleri
- Yönlendirme ve Bilgilendirme Ofisi
Projemiz CORDAID tarafından desteklenmektedir.
Projemizden Görseller (FAZ 2)
